Emoties zijn een deel van ons. Ze spelen een rol bij empathie. Sommige mensen zijn gevoeliger dan anderen. Van hoogsensitieve mensen wordt vaak beweert dat ze ‘te gevoelig’ zijn.

Maar is dat ook zo?

Dit artikel gaat over gevoeligheid, verbeelding, inlevingsvermogen en ook een beetje over hooggevoeligheid. En het gaat erom hoe je zelf (bewust) je eigen grenzen kunt verleggen. Kortom: emotie regulatie.
Veel hoogsensitieve mensen hebben veel emoties. Maar leid dit automatisch tot ‘kwetsbare ’ of ‘overgevoelige’ mensen?
Voor mij is het antwoord: nee.
Want het hebben van emotie is alleen een voorwaarde voor een ‘overgevoelig’ persoon. De ander en minstens even belangrijke voorwaarde is het regulieren van je emoties: emotie regulatie.

Wat is emotie regulatie?

Emotieregulatie is het gepast omgaan met je emoties. Hieronder valt ook het passend kunnen uiten van je emoties. Wanneer er sprake is van een onbalans in de emotieregulatie heb je last van:
– sterk beïnvloed worden door emoties.
– sterke emotionele reacties op stress-situaties.
– een vertraagde terugkeer naar je rustniveau na emotionele opwinding.
Hierdoor kun je sterk reageren, of de emoties juist opkroppen. Dat leid ertoe dat je lang in een bepaald emotionele toestand kunt blijven hangen ook al is de oorzaak ervan al lang voorbij. Dit wordt helaas vaak met hoogsensitieve mensen geassocieerd.

Onterecht.
Want niet het Hebben van emoties is het probleem. De uitdaging ligt in het omgaan met de emoties. Om goed om te kunnen gaan met je emoties zijn 3 aspecten belangrijk om te onderscheiden:
1. Is de emotie van jezelf of neem je de emotie van iemand anders over.
Het overnemen van emoties van iemand anders kun je door zelf-training verminderen (zie ook de tips onderaan dit artikel).
2. Als het je eigen emotie is (hij komt van binnen uit) kunnen onderscheiden tussen twee soorten:
2a) Je bent blijven hangen in een emotie waarvan de oorzaak al lang voorbij is. Denk aan een film die je hebt gezien en waarvan je triest werd. Als je er de volgende dag nog last van hebt is het tijd om deze emotie aan de slag te gaan.
2b) De emotie die je hebt is in het (verre) verleden ontstaan en steekt de kop weer op als je in een vergelijkbare situatie terecht komt. Hij is dus ontstaan door een ervaring, maar deze ervaring hoeft in de huidige situatie helemaal niet meer te kloppen. Bijvoorbeeld: als kind viel je een keer met je fiets toen je probeerde om zonder handen te fietsen. Nu heb je zelf een kind en het idee alleen al dat het zou proberen om zonder handen te fietsten doet je huiveren. Op deze manier wordt ook angst (bijvoorbeeld voor honden of bijen) overgebracht van generatie op generatie. Dit soort emoties zijn vaak nog moeilijker te herkennen en te ‘genezen’.
Voorbeeld: Het bange kind
Stel je een kind van ca. 10 jaar voor, laten we zeggen een jongen, Wim. Hij is zeer gevoelig voor spannende muziek en spannende verhalen. Aan de ene kant voelt hij zich erdoor aangetrokken, terwijl hij ook wel bang is om verder te lezen. Toen hij jonger was ging het zelfs regelmatig dromen van verhalen die zijn vriendjes hadden vertelt, bijvoorbeeld over Dolfje Weerwolfje, die bij volle maan van jongen tot weerwolf transformeerde. Zijn ouders waren dan ook elke maand weer bij als de volle maan weer afnam….
Wat ik wil zeggen: Wim is al vanaf zijn geboorte en gevoelige en fantasievolle jongen. Niet voorzichtig of bang. Gewoon gevoelig en vol fantasie.
Herken je dat? Dat je wel eens bang geweest voor je eigen fantasie?
Wim’s ouders waren dan ook zeer verrast toen Wim vertelde dat hij de hele serie van De Griezelbus boeken aan het lezen was. In deze boeken raken kinderen door het lezen van verhalen in de macht van de ‘slechterik’. Geen literatuur om voor het slapen gaan te lezen zou je denken.
Zou je denken ja.
Maar na het lezen van een zestal boeken kwam Wim met een mededeling naar zijn ouders toe.
‘Ik was in het begin altijd bang in het donker. En ik vond ook de enge stukjes in het Dolfje Weerwolfje heel erg griezelig. Maar nu heb ik er zoveel van gelezen dat ik goed weet dat het allemaal niet echt is. En nu ben ik niet meer bang!’
Zag je die aankomen?
Wim’s ouders in ieder geval niet. Maar ze waren er wel zeer blij mee!
Hoe is het mogelijk dat Wim ineens niet meer bang was? Waarschijnlijk omdat hij uit zichzelf was begonnen met emotie regulatie om zijn eigen situatie te verbeteren.
Wim heeft geleerd, om zijn emoties (angst, spanning) zelf te reguleren door zijn logica en ervaring ernaast te leggen. Zo kwam hij tot de conclusie dat zijn angsten (bij het lezen) onterecht waren. Hij heeft zijn innerlijke belevingswereld vergeleken met de werkelijke ervaringen.
Voorbeeld: De surfer
Je hebt 10 jaar geleden in een documentaire gezien dat een surfer aangevallen werd door een haai.
Toen schrok je van de belden die je toen zag. Deze schrik zit diep in je systeem. En tegenwoordig is het nog steeds zo dat je soms tijdens het surfen denkt dat je zo door een haai zou kunnen worden aangevallen. Dat is een typisch voorbeeld voor emotieregulatie die niet goed werkt.
En hij werkt niet goed omdat je bij het hebben van een emotie (angst om in het water te gaan om te surfen – of tijdens het surfen) blind terug valt op de informatie die je jaren geleden op televisie hebt ontvangen: surfen= haaiaanval. En misschien ben je zelfs gestopt met surfen.
Dat is een manier om met je angst om te gaan.
Een andere is om zodra de emotie weer opkomt (angst om in het water te gaan om te surfen) je even de dialoog aangaat met je hersenen. Je kunt jezelf de vraag stellen: ‘is het realistisch dat hier een haai zit juist als ik erin ga?’, ‘wat weet ik van haaiaanvallen op deze plek in het verleden?’. En misschien kom je er zo achter dat je bij een groot zoetwater meer staat en haaien kunnen in zoetwater niet overleven. Waarvoor zou je dan bang moeten zijn?
Het goede nieuws is: ook je eigen emoties kun je controleren! (zie de tips onderaan dit artikel).

Waarom zou je je emoties leren beheersen?

Het beheersen en reguleren van je emoties is belangrijk voor je functioneren in sociale groepen. En alhoewel uitbarstingen van woede of van geluk begrijpelijk zijn begrijpelijk, kunnen ze je geloofwaardigheid en (professionele) uitstraling schaden en jou veel energie kosten.
Gelukkig is het mogelijk om je emoties goede banen te leiden en er iets opbouwends mee te doen. Zeker als je je ergert of juist ontzettend blij bent.
Alles wat je ervoor nodig hebt is een goed gesprek met jezelf waarbij je om mentale feedback op je emoties vraagt. En die kun je je prima zelf geven.

• Hoe vaak toets jij je innerlijke belevingswereld aan de werkelijkheid?
• Hoe vaak komen de twee overeen?
• Hoe vaak km je erachter dat de werkelijkheid anders is dan wat je innerlijke beleving suggereerde?

5 tips voor het verbeteren van je emotie regulatie:

1. Take control; Gevoel volgt gedrag. Gevoelens zijn boodschappers van hoe je je gedraagt. Daarom kun je door je gedrag te veranderen ook je gevoel beïnvloeden. Wil je je rustig en ‘in control’ voelen, gedraag je dan rustig en afgewogen. Je emoties zullen volgen en wat begonnen is als pretenderen wordt je echte emotie.
2. Relativeren; Hoe je je voelt, kan snel veranderen. Zodra de situatie verandert kan ook je emotie veranderen. Je kunt ook authentiek zijn zonder dat je alles benoemt wat er op een bepaald moment in je opkomt.
3. Richt je aandacht op een (ander) doel. Je brein kan maar een ding tegelijk: woedend (of boos, verdrietig, overenthousiast…) zijn of analytisch denken. Zodra je je aandacht op een bepaald doel richt krijgen emoties minder de overhand.
4. Bewust worden van je innerlijke voorspellingsmechanismen: Is een emotie de je hebt passend bij de huidige situatie of stamt ze nog uit een ervaring uit het verleden? (zie ook voorbeeld ‘de surfer’). Zodra je erachter bent dat je emotie niet meer bij de huidige situatie past, kun je haar vaak rustig weg laten ebben.
5. Je mag pauzes laten vallen. Ben je even overweldigt van je emoties? Sta je op springen om iemand alles wat je ooit vervelend vond aan hem of haar naar het hoofd te slingeren? Neem dan even pauze, adem een paar keer diep door en laat het eerste impuls wegvloeien. Op deze manier voorkom je dat je jezelf in de nesten werkt. Bovendien bespaar je veel energie en waarderen gesprekspartners het juist vaak als je overkomt alsof je antwoord weloverwogen is. Een win-win situatie!
Zit er een tip bij die je aanspreekt? Ga meteen aan de slag! Je kunt alleen maar winnen!